ENDÜSTRİYEL YAPI TASARIMI

1. Konum Kuruluş faktörleri:

1. Hammadde,

2. Piyasa,

3. İş gücü

Kuruluş yerinin belirlenmesi için kuruluş yeri faktörlerinin değerlendirilmesi ile ilgili sanayi tesisinin oryantasyonu faktörlerine göre düzenlenir (1.hammadde masrafları, 2. nakliyat masrafları, 3. işçi masrafları ile ilgili sorunlar).

2. Arazi Arazinin şekli, yollar ve raylar bina şeklini belirler. Raylar, sınırlı dönemeç gereksinimlerinden dolayı çok yer kapsadıklarından ray planlamasının yapılması gerekir Bunun için meyilli geçen ana raya uygun arsa gerekir. Yoksa binanın eğri yerleştirilmesi gereklidir. Halin başucunda vinçli yükleme işlemleri için iltisak hattının olması yeterlidir. Yoğun ray trafiğinde sürekli raylar için şekil 1 'e bakınız.

3. Oda programı Oda programı aşağıdaki bilgileri kapsamalıdır:

Kullanım şekli

M² olarak büyüklüğü veya boyutları

Net mekan büyüklüğü

Çalışanların cinsiyetlerine göre sayısı (Sıhhi odalar!)

Makine yerleştirme planı

Hareketli ve sabit yükler

Gerektiğinde özel gereksinimler

Gürültü. sarsılma. yangın. patlayıcı ve zehirli maddeler karşı emniyet tedbiri

Enerji bağlantıları

Klima tesisi

İmdat çıkışları

Öngörülen büyümeler  

4. İşletme planlaması

Yapı planlaması için ayrıntılı işletme planının yapılması kaçınılmazdır. Her bir üretim şekline göre, işletme sürecinin tasarımı, yıllık üretime göre araştırma veya çalıştırılacak olan elemanların sayısına göre düzenlenir.

Deneysel değerlerin olmaması durumunda, işletme mühendisinin, makine mevcut planı ve diğer işletme donanımları esasına dayanarak kullanım alanı gereksinimini belirlemesi gerekir.

İşletme planlaması aşağıdaki araştırma neticelerine göre belirlenir:

 1. İşletme diyagramı

2. Malzeme akış planı (ekonomik oluşunun değerlendirilmesi için önemli kriterdir ve layout planı için önemlidir)

3. Makinelerin yerleştirilmesi planı

4. iş gücü planlaması

5. Oda programı

6. Yapı listesi Konum planlaması: Her bir endüstri planlamasının başlangıç noktasıdır (= Her birimin aşağı üretimini oluşturan işgücü, malzeme ve makinelerin düzenlenmesi).

Buradan da fabrika planlanmasının esası elde edilir. Uyum sağlama -genişletme- ekonomik oluş.

5. Üretim

İş süreci diyagramı: Üretim süreci içerisindeki iş safhası tasarımı, makinelerin yerleştirilmesi ve materyal akışı planının esasını teşkil eder. İşletme araçlarının düzenlenmesine ve üretim sürecine göre üretim sistemi:

İmalathane sistemi, Atölye sistemi. Hat sistemi; Sıra sistemi, Akma sistemi.

Üretim süreci, bir çok üretim istasyonlarından / üretim sistemlerin-den geçer (Başlangıç noktası-Nihai nokta). Esas biçim: Nakliyat - Ham depolama - üretim (Hazırlama —İşleme - Ara depolama -Montaj - Denetleme) Hazır depo-Sevk etme.

6. Yapı planlaması Planlama metodu örnekleri: Layout uygulaması, işlev aksına göre planlama, kafes aksına göre planlama Esas modül M = 10 cm Endüstriyel yapıda tercih edilen ölçü: 6 M = 60 cm, yatay sistem hatlarının mesafesi örn.: 1,80 - 3,60 - 5,40 - 10,80

Makine fabrikalarındaki yer gereksinimi için standart değerler: Tezgah yeri ve küçük makine bulunan çalışma yeri 10-15 m2, normal makine 15 - 40 m2, yol payı % 30'dur.

7. Karşılıklı ulaşım için yol Çalışanların sayılarının belirlenmesi işletme türüne bağlıdır. örn. vardiya değişimi sırasındaki ulaşım fazlalığına dikkat edilmelidir. İrtibat geçitlerinin genişliği istisnai durumlarda 0,60 m olmalıdır.

Kişilerin sayısı - Genişlik  

5'e kadar 0,875 m

20'ye kadar 1,000 m

100'ye kadar 1,250 m

250'ye kadar 1,750 m

400'e kadar 2,250 m

Yapı standart ölçüsü

Yolların üzerindeki iç yükseklik en az 2,00 m olmalıdır.

Asma ulaşım tesisleri altındaki yollarda yaralanmalara karşı emniyet donanımları tesis edilmelidir. Emniyet donanımına kadar iç yükseklik 2,00 m'yi aşmamalıdır.

ENDÜSTRİYEL YAPI DEPO PLANLAMASI

Depolar, üretim ve malzeme akışının bir parçasıdır. Depo birimi = Taşıma birimi = Sevkiyat birimi.

Depo malzemeleri: Dökme malzemelerin depolanması bu malzemelerin miktarına göre saptanır Büyük miktarlar: Silolar, haller, kömür deposu. Küçük miktarlar: Sandık, bidon, kova, kutu.

Sipariş deposunda "ideal depo yerinin" koordinatlarının belirlenmesi ve bir raf taşıma aracı için optimal "serbest süre" (toplam deponun takr. 1 / 3. Mevcut bir halde depo kullanım aracı: 2 tonluk tablalı istif arabası için geçit genişliği olarak 3,45 m gereklidir. İstif aracı 3 kutuyu üst üste yerleştirebilir niteliktedir. İstif vinçIerinin istif yüksekliğinin vinç köprüsüne kadar olması gerekir. 5 kap istif edilebilir. Mekanik yük kaldırabilen istif arabalarında az geçit genişliği, depo boşluğunun % 250'ini kapsar. Yüksek raflı depoların konstrüksiyonu:

1. Çelik konstrüksiyon Duvar ve tavan ile beraber depo nakil vasıtasının taşıma aracı rayı.

2. Betonarme konstrüksiyonu: Raflar enine ve uzunlamasına traverslerle esnek olarak beton duvarlara monte edilir.

Avantaj: Daha fazla sağlamlık, oda ayırma imkanı. Kumanda: Delikli kart sistemi, Off - line - kumanda. on-line sistem.

Alman ve Avrupa paletlerinin (1960'dan beri) esas ölçüleri 0,80 x 1,20 DIN 1514141'e göre düzenlenir. Düz paletler (takr. 28 - 32 kg ağırlığındaki ahşaptan yapılma dört yollu palet). Taşıma malzeme akışının bir parçasıdır. Taşıma tekniğinin gittikçe basitleştirilmesi masrafın indirgemesine neden teşkil eder. Taşıma tekniğinin taşıma işlemine ve yapı tekniği gereksinimlerine uyum sağlaması, yardımcı taşıma elemanının takım olmasına bağlıdır. Koridor taşıma aletlerinin değişik kullanımları, istif yüksekliği 6 m'ye kadar, özel durumlarda kaldıraçlı olarak 10 m'ye kadar olmalıdır. Yükleme birimlerinin kullanımıyla aktarma işlemlerinin olmaması tesis harcamalarının ekonomik olmasını sağlar (palet), bunun için de yolun üst yüzeyi sağlam olmalıdır.

Sabit taşıma gereçleri: Basınçlı ve emme taşıyıcılar (Döküm ve sıvılar), santrifüjlü taşıyıcılar. Dökümlerin taşımacılığında kullanılan santrifüjlü taşıyıcılar: kepçeli elevatör, helezonik taşıyıcılar. Tekli mallar veya yük birimleri için sabit konveyörler (kutu): Dolambaçlı konveyörler, bant konveyörler, çıkrıklı konveyörler

Vinçler = "Raylı kaldıraçlı taşıma". Dikey basit kaldırma tertibatı. Maçuna (elektrikli) 0,5- 5,0 t taşıma gücü. İlaveten asma kabin veya gezer vinçli yatay hareket. Döner sütunlu vinç belirli bir yüzeyden istenilen nokta üzerinden yük kaldırmayı mümkün kılmaktadır.

HANGAR YAPISI

Alçak yapıların avantajları

- Her bir m2/ m3 için az yapı masrafı

- Eşit seviyede gün ışığı

- Taban yükünün artma imkanı

- İmar durumu

- Az kaza tehlikesi

Alçak yapıların dezavantajları:

- Aşırı ısı kaybı

- Fazla bakım masrafı

- Fazla arsa gereksinimi

Ahşap makaslar, çoğunlukla hafif yapılar ve testere dişli çatılar içindir. İyi bir işçilikle geniş mekanları olan sabit yapıların üzerlerini modern ahşap makas sistemleri ile kaplamak mümkündür. T bağlantılar veya yapıştırma kirişler ahşaptan tasarruf sağlar Çelikte eklemeler ve değiştirmeler kolaylıkla  uygulanabildiğinden, endüstriyel yapılarda çelik konstrüksiyonlar amaca uygundur. Masif yapılara nazaran daha fazla bakım masrafları vardır.

Betonarme konstrüksiyonlar: Yerinde dökme veya hazır beton kullanılır. Çelik kimyasal aşınmaya dayanıklı olduğundan, belirli endüstriyel yapılarda gereklidir. Küçük açıklıklar normal donatılı büyük açıklıklar ise öngerilmeler betonarme makaslar ile geçerlidir. Büyük gerilmeler ön gerilimlidir (genellikle hazır parçalar) Ölçüler: Hafif yapılarda pano genişlikleri 5 - 7,5 m, açıklık 10 - 30 m'dir. Kolonların mekanları rahatsız ettiği durumlarda açıklık, 50 m'ye kadar çıkabilir. Oda yüksekliğinde tasarruf sağlanmasında, merteklerde (kafes veya sac taşıyıcılar) üst ışık yapılarından şed pencereler, şed çatılar uygulanır. Kolon aralarının ölçümü: Makine veya besleme hattı ve taşıtların virajlarına dikkat edilmesi gerekir.

Hangarların yükseklikleri vinç büyüklüklerine göre belirlenir. Taşıma kapasitesine bağlı olarak vinç rayı üzerinden yükseklik 1,6 - 3,4 m olmalıdır. Yüksek hangarlar hava tekniği bakımından avantajlı değildir, önemli olan, gerekli hava dolaşımını doğru orantıda ölçen ve akımsız uygulayan havalandırma tesisleridir (Pencere, havalandırma kapakları, hava ısıtıcısı).

KATLI YAPILAR

Tek Katlı Yapılara Göre Avantajları: İnşaat sahası küçüktür. Bölümler arasındaki dikey bağlantı imkanları nedeniyle oluşan kısa yollar, kısa boru hatları, ucuz bakım, ısıtma ve basit havalandırma avantajları vardır. Bira fabrikası, kağıt fabrikası, depo ve malzemelerin üst kata çıkarıldığı daha sonra kendi ağırlığı ile alt katlara indirildiği binalar için uygundur. Yanlardan ışıklandırma iyidir. Optik, hassas mekanik ve elektro sanayisi, gıda ve giyim endüstrisi için de uygundur.

Konum: Şehir yapısı ve işletmeye bağlıdır. Tek taraflı pencere düzenlemesi kuzey doğu yönünde olmalıdır. Normal iki taraflı pencere düzenlemesinde, doğu batı boyutundaki binalarda pencereler kuzeye ve güneye bakmalıdır. Yaz güneşi bu durumda odalara hafif olarak yansır ve güneşlikle kolaylıkla önlenir, kişin ise kuzey yönünden iyi aydınlatılır . Kuzey cephe: Merdiven boşluğu, WC (soğuk). Çalışma odasında rahatsız edici gölgeler olmaz. Güney cephesinde motorlu tenteler bulundurulabilir. Aralarındaki mesafe yüksekliklerinden daha fazla açık olan yüksek yapılarda en iyi aydınlatma mümkündür (Zemin kata ışık düşmesi = 27°) bunların arasına üst ışıklı yassı yapılar durabilir.

TUVALETLER

Sıhhi ve sosyal odaların amaca uygun biçimlendirilmesinde iyi bir işletme klimasının sağlanması gerekir. Buna, tuvaletler, soyunma odaları , duş ve banyo tekneleri , sıhhi odalar, muhtemelen sauna ve tıbbi banyolar dahildir. Tuvalet: Her bir iş yerinde tuvaletler çalışma alanlarına takr. 100 m mesafede, akar bantlı çalışma yerinde takr. 75 m, büyük işletmelerde amaca uygun olarak küçük birimlere taksimatlı, örn. her bir katta sahanlık kısmındaki merdivenin yanında bulunmalıdır. 5 çalışandan daha fazla kişinin bulunduğu iş yerinde, baylar ve bayanlar için arı tuvaletlerin bulunması gerekir. 5 çalışandan daha az kişinin bulunduğu işyerinde ise tuvaletler işletme çalışanları için müşterek olmalıdır. Şayet tuvalet odasında sadece bir tuvalet bulunuyorsa ve çalışma, dinlenme, soyunma, yıkanma veya sıhhi adalarla irtibatlı değilse, ön odaya gerek kalmaz. Tuvalet kabinleri kapanabilir olmalıdır. Tuvalet odalarındaki doğal havalandırma k havalandırma menfezinin kesiti olmalıdır. Tek taraflı pencere havalandırmasında her bir tuvalet 1.700 cm2, her bir gereksinime göre 1.000 cm2 olmalıdır.  

250 Bay veya 160 bayan için olan tuvalet tesislerinde her bir tuvalet odası için kokuya karşı kapaklı yer döşeme menfezi, boru anahtarı ve hortum bulunmalıdır. Temizlik amaçlarına hizmet eden lavabo tasarlanmalıdır. Yer döşemesi kaygan olmamalı, suya dayanıklı ve kolay temizlenebilir olmalıdır. 2 m'ye kadar yükseklikteki duvarlar yıkanabilir nitelikte ve oda ısısı 21°C oranında olmalıdır. Tuvalet tesislerinin önünde iyi havalandırma, ön odalar yapılmalı ve ön odada her 5 lavabo için 1 yıkama yeri ve el kurulama donanımı yerleştirilmelidir. Sıvı sabun kutuları yerleştirilecek olursa, 2 yıkama yeri için bir kutu yeterlidir. Odada bulunan 2 -3 lavabo yeri için 1 ayna düşünülmelidir. Tuvalet tesislerinin en az oda yüksekliği, şayet 4 klozetten fazla değilse, 2,20 m olmalıdır.

TEMİZLİK TESİSLERİ

Temizlik tesisleri, tüm çalışanların vücut temizliği için yapılan donanım ve tesislerdir. Elemanları: Temizleme donanımı, duş, küvet. Temizleme tesisi, soğuk ve sıcak veya karışık su ile donatılmalıdır. Her bir temizleme tesisatında en az bir hortumlu çıkış supabı bulunmalı ve kullanma zamanları içerisinde yeterli yapay havalandırma ile havalandırılmalıdır. Temizleme yerlerinin sayısı işletmenin türüne göre ve her bir 100 kullanıcıya göre düzenlenir: Az kirlenen işletmeler için 15 temizleme yeri, orta derecede kirlenen işletmelerde 20, aşırı kirlenen işletmelerde 25, sıcak, nemli, tozlu, zehirli, koku yayan, steril ve eczacı, gıda ve beslenme yerlerinde 25 adet olmalıdır. Temizlenme yerleri işletmenin şekline göre yeterli oranda yıkanma yeri ve duş yeri olarak bölünmelidir. Her bir işletmenin uygun bir yerinde, çalışma yerinin yakınındaki bir yerde ağız yıkama yeri tasarlanmalıdır Soyunma ve temizlenme odalarındaki ısı 20-22 °C oranında olmalı, her kişinin gündelik su tüketimi 50 litre olarak tasarlanmalıdır.

SOYUNMA ODALARI

Soyunma donanımları bir iş yerinin çalışanlarının ev, sokak ve iş elbiselerini çıkarma ve muhafaza etme yerleridir. Odalar, amaca uygun olarak iş yeri ve çalışma yeri arasında ve kısa yoldan ulaşılabilir olmalıdır. Soyunma odalarının iç yüksekliği 30 m ye kadar olan alanda 2,30 m, 39 m den fazla alanda 2,50 m olmalıdır. Bir soyunma odasının esas yüzeyi k. 6 m2 olmalıdır. Eğer soyunma odaları gerekmezse, her bir çalışan için 1 elbise dolabı bulundurulmalıdır.

Soyunma odaları erkekler ve kadınlar için ayrı olmalı ve meraklı gözlere karşın emniyetli olmalıdır. Dolap ve mobilyalar pencere duvarına dikey olarak yerleştirilmelidir. Pencere parapeti mümkün olduğunca dolap yüksekliğinde olmalıdır. Yıkanma ve soyunma odaları birbirlerine doğrudan geçişli, fakat ayrı bölümler şeklinde tasarlanmalıdır.